Uygur atasözleri (Uyghur maqal-temsilliri)

Moderator:voron

User avatar
Muhammed
Posts:46
Joined:2010-10-20, 15:27
Real Name:Muhammed
Gender:male
Location:Urumchi
Country:CNChina (中国)
Contact:
Uygur atasözleri (Uyghur maqal-temsilliri)

Postby Muhammed » 2010-10-22, 9:48

Her millette olduğu gibi Uygurların da bir çok atasözleri vardır. Bazi atasözleri çok uzak tarihten geliyorlar ki, 7.yüzyıla ait olan Orhun Yazıtlarında, ve Karahanlılar çağına (850 - 1212) ait olan Kaşgarlı Mahmud, Yusuf Has Hajip, Ahmed Yükneki... gibi büyük Uygur yazarların eserlerinde çok sayıda atasözleri bulunuyor, ve onların çoğu şimdi de aynı şekilde kullanılıyor. Yalnız Divânu Lügati't-Türk'te 300'den fazla atasözleri kaydedilmiştir, mesela, ''Qut begisi bilig'' (Baht belgesi bilim)...

Uygurcada atasözlerine ''Maqal-temsiller'' denir, yani Uygurlar atasözlerini ''Maqal'' ve ''Temsil'' diye iki tipe ayırırlar. Bunlardan Maqal insanlar arasındaki yaşam ilişkilerinden gelen hikmetlere denir ve bunlar genellikle kelime anlamında kullanılabilir; Temsil ise insanların hayvanlar, kuşlar ve başka cansız şeyler arasındaki her türlü munasebetlerden akıl ve tecrübelerlerle elde etmiş olan hikmetlere denir ki, bunlar kelime anlamından daha fazlasını anlatabilir. Uygurlara arasında sık sık kullanılmakta olan bir kaç atasözleri şunlardır:

Vaqting ketti, behting ketti. (Maqal) (Vaktin gitti, bahtin gitti.)

Periştining eşidin şeytan qizghniptu. (Temsil) (Melek'in yemeğinden şeytan kıskanmış).

Mertni meydanda sina. (Maqal) (Merdi savaş alanında sina)

Körüngen tagh yiraq emes. (Temsil) (Görünen dağ ırak değil).

Baliliq öy bazar, balisiz öy mazar. (Maqal) (Çocuklu ev bazar, çocuksuz ev mezar.)

Dost aghritip eytar, düşmen küldürüp. (Maqal) (Dost acıtıp söyler, düşman güldürüp)
[flag]ug[/flag] [flag]tr[/flag] [flag]en[/flag] [flag]az[/flag] [flag]uz[/flag] [flag]ar[/flag]

User avatar
Muhammed
Posts:46
Joined:2010-10-20, 15:27
Real Name:Muhammed
Gender:male
Location:Urumchi
Country:CNChina (中国)
Contact:

Re: Uygur atasözleri (Uyghur maqal-temsilliri)

Postby Muhammed » 2010-10-22, 10:11

Altunning qedrini zerger biler. (Temsil) (Altının değerini cevahirci bilir.)

Er qaniti at. (Maqal) (Er kanatı at)

At tapquçe eşek min. (Temsil) (At buluncaya kadar eşeğe bin.)

Tagdin egiz tagh bar. (Temsil) (Dağdan yüksek dağ var.)

Açning közi aşta, tazning közi çaçta. (Temsil) (Açın gözü aşta, kelin gözü saçta)

Yolvas yoq taghda maymun padişah. (Temsil) (Kaplansız dağda maymun padişah.)

Aghriqni yoşursang, ölümüng aşkara (Temsil) (Hastalığı gizlersen, ölümün açıktır)

İllet tüzelmigiçe millet tüzelmez. (Maqal) (İllet düzelmeden millet düzelmez.)

Palta çüşkiçe kötek aram aptu. (Temsil) (Balta gelinceye kadar ağaç dinlenmiş)

Piçaqni özüngge sal, aghrimisa kişige. (Temsil) (Bıçağı kendine vur, acımasa başkasına vur.)

Alim bolmaq asan, adem bolmaq tes. (Maqal) (Alim olmaktan adam olmak zordur)
Last edited by Muhammed on 2010-10-22, 10:37, edited 2 times in total.
[flag]ug[/flag] [flag]tr[/flag] [flag]en[/flag] [flag]az[/flag] [flag]uz[/flag] [flag]ar[/flag]

User avatar
Mert
Posts:2568
Joined:2006-04-04, 6:23
Real Name:Mert
Gender:male
Country:TRTurkey (Türkiye)

Re: Uygur atasözleri (Uyghur maqal-temsilliri)

Postby Mert » 2010-10-22, 10:19

Uygurcada "at hırsızı" diye bir ifade var mı? Türkçede "at hırsızı", güvenilmeyen kişi anlamına gelir.
ه ه
ل
پ

User avatar
Muhammed
Posts:46
Joined:2010-10-20, 15:27
Real Name:Muhammed
Gender:male
Location:Urumchi
Country:CNChina (中国)
Contact:

Re: Uygur atasözleri (Uyghur maqal-temsilliri)

Postby Muhammed » 2010-10-22, 10:33

Mert wrote:Uygurcada "at hırsızı" diye bir ifade var mı? Türkçede "at hırsızı", güvenilmeyen kişi anlamına gelir.


Uygurcada bu ibare yok, ama güvenilmeyen kimseler için "ياغلىق قاپاق" (Yağlı kabak) deriz, daim kullanılır bu ifade.
Last edited by Muhammed on 2010-10-23, 6:35, edited 1 time in total.
[flag]ug[/flag] [flag]tr[/flag] [flag]en[/flag] [flag]az[/flag] [flag]uz[/flag] [flag]ar[/flag]

User avatar
Muhammed
Posts:46
Joined:2010-10-20, 15:27
Real Name:Muhammed
Gender:male
Location:Urumchi
Country:CNChina (中国)
Contact:

Re: Uygur atasözleri (Uyghur maqal-temsilliri)

Postby Muhammed » 2010-10-22, 10:36

Mert kardeş, yazılarımda bir yanlış olursa düzeltsen memnun olurdum. Bazi kelimeleri yersiz kullandım sanıyorum.
[flag]ug[/flag] [flag]tr[/flag] [flag]en[/flag] [flag]az[/flag] [flag]uz[/flag] [flag]ar[/flag]

User avatar
Muhammed
Posts:46
Joined:2010-10-20, 15:27
Real Name:Muhammed
Gender:male
Location:Urumchi
Country:CNChina (中国)
Contact:

Re: Uygur atasözleri (Uyghur maqal-temsilliri)

Postby Muhammed » 2010-10-23, 20:13

Türkçede "at hırsızı", güvenilmeyen kişi anlamına gelir.


Bu ibarenin güvenilmeyen kimsey anlamında olmasının nedenini anlatır mısın? Niye başka hırsız değil de, 'at hırsızı' olur? Mutlaka güzle bir hikayesi olmalı diye düşünüyorum.
[flag]ug[/flag] [flag]tr[/flag] [flag]en[/flag] [flag]az[/flag] [flag]uz[/flag] [flag]ar[/flag]


Return to “Turkish (Türkçe)”

Who is online

Users browsing this forum: No registered users and 5 guests