Nederlandse dialecten

Moderator:Aurinĭa

User avatar
Plaas
Posts:551
Joined:2012-06-21, 7:47
Gender:male
Location:Alkmaar
Country:NLThe Netherlands (Nederland)
Re: Nederlandse dialecten

Postby Plaas » 2012-07-21, 12:50

'ns Wat dialectliedjes dan, om een indruk van de verschillende dialectgroepen te krijgen:

Daniel Lohues: Drents dialect

http://www.youtube.com/watch?v=iCrJKO8_o9U

De dialecten in het oosten van Nederland worden wel "Nedersaksisch" genoemd, omdat ze in verband worden gebracht met de taal van de Saksen, die in de vroege middeleeuwen in deze omgeving gesproken werd. Dit is verband is moeilijk aan te tonen, maar in de 19e eeuw was men wel vaker romantisch; typische kenmerken zijn de umlaut (doen - wie döt mie wat?), het behoud van de uitspraak ie voor ij en oe voor ui (nei boet'n kiek'n) en de duidelijke uitspraak van de eind-n. De dialecten net over de grens in Duitsland lijken er veel op.

Ede Staal: Gronings dialect (Nedersaksisch)

http://www.youtube.com/watch?v=KbfmH9zNTQY

Het Gronings lijkt wel op het Drents, maar er zijn een aantal typische verschillen: de Nederlandse ie is hier een ai en de oe is een ou(nait goud = niet goed). Handig, want zo blijft het verschil met de ij en de ui duidelijk, die net als in het Drents als ie en oe klinken.

't Volksorkest: West-Fries dialect

http://www.youtube.com/watch?v=32hrZBLifTs

De lange ij is in de meeste West-Friese dialecten een oi: nôh moid! - nou meid (algemene uitroep van verbazing tegenover een vrouw, tegen een jongen nôh jôh. Die dâkjes staan op nasale klinkers, die zijn er veel. De lange aa is in sommige woorden een ei (de skeipe legge te sleipen), maar niet altijd, dat heeft alles te maken met de historie: de oude klanken hebben zich vanuit het Oudwestgermaans nogal 'ns anders ontwikkeld dan in het Hollands. Dat maakt de taal schijnbaar inconsequent, zoals in het lied wordt bezongen.

Harry Jekkers: Haags dialect

http://www.youtube.com/watch?v=ptGJ8wzeGDE

Plat Haags dan: hier zijn de ij en de ui weer een è en een ù. Diftongen worden hier monoftongen, monoftongen worden dan weer diftongen: de lange ee is een ei geworden, de oo klinkt als een ou. Met de -r is van alles aan de hand, die is hier een diepe keelklank, die soms samenvalt met de "hagde" Haagse g (nog keliger dan waar ook in Holland). Mooi is anders, maar 't heeft wel wat.

Wannes Van de Velde: Antwerps dialect

http://www.youtube.com/watch?v=fwK3rnTkeMU

Het Antwerpse stadsdialect heeft net als het Haags moeite met diftongen en monoftongen, die worden verwisseld of halverwege vervormd. De lange oo is vaak een oewe, de ee een ieje, in andere posities gaan ze toch weer richting ei en ou. Verder valt natuurlijk de palatale uitspraak van veel medeklinkers op, op de -n- wordt gekauwd. Het Antwerps is verder wel erg zuidelijk: een zachte g, de z en de v stemhebbend. de w met beide lippen gerond.

Johan Verminnen: Brussels dialect

http://www.youtube.com/watch?v=k5NgNi5Avtg

Brussels is nog platter dan Antwerps. De lange aa is hier een oe geworden en om de haverklap vallen er Franse woorden. Ook de palatalisering is hier nog scherper: plat van ien 't stroetsje ("straatje"). Vrolijk is het wel, dit is natuurlijk de échte Belgische taal: een slordige mengeling van Frans en Nederlands waarin Holland erg ver weg klinkt.

Filip Kowlier: West-Vlaams

[youtube]]http://www.youtube.com/watch?v=-DIUMC-eJ0w[/youtube]

West-Vlamingen gebruiken hun keel heel anders dan andere Nederlandstaligen. De g klinkt hier als een h, de h uit de standaardtaal is verdwenen; de k wordt tussen klinkers als een kort stootje uitgesproken (glottisslag). Ook de klinkers worden vervormd: de ij en de ui klinken er als i en u. Toch heeft het ook dingen met andere dialecten gemeen. Net als in de Oost-Nederlandse dialecten wordt de eind-n bijvoorbeeld duidelijk uitgesproken en vergroeit 'ie dikwijls met de medeklinker ervoor (tap'm, denk'ng). Het West-Vlaams is berucht om z'n onverstaanbaarheid, maar eens je aan de klanken gewend bent valt het eigenlijk best mee.

Frits Rademacher: Sittards dialect

http://www.youtube.com/watch?v=3yivUVqRMDc

Elk dorp in Limburg heeft z'n eigen dialect, dit is Sittards. Typische Limburgse kenmerken zijn er natuurlijk wel in te herkennen. Ook hier is er palatisering: sjtad, landj... De ij is weer een ie, de ui meestal een oe, de g is zacht. Het meest opvallende kenmerk van het Limburgs hoor je echter niet in liedjes: dat is het gebruik van tonen in de gesproken taal om betekenisverschil mee uit te drukken. "De Chinezen van Nederland," worden de Limburgs daarom wel eens genoemd. En van België, natuurlijk.
- Plaas' vermannen

Voorzichtig weerom.

User avatar
Spaigelploatje
Posts:930
Joined:2009-04-12, 12:43
Gender:male
Location:Groningen
Country:NLThe Netherlands (Nederland)

Re: Nederlandse dialecten

Postby Spaigelploatje » 2012-07-22, 0:43

Van wat ik over Ede Staal gelezen heb heeft ie in zijn liedjes ook veel van verschillende streken waar hij woonde overgenomen. Dus of alles van zijn nummers als echt Gronings te boek kunnen staan weet ik niet.
Hij heeft in ieder geval veel in het Hoogelaand en Oost-Groningen gewoond.
Al zijn sommige zaken wel typisch Noord- en Oost-Gronings, zoals de ai ipv ie, en het gebruik van oe ipv ui.

Westerkwartiers is een uitzondering daarop, aangezien daar ie of è gebruikt wordt voor ie en uu voor ui. Dit heeft gewoon meer een connectie met het Drents, misschien ook wel Fries.
Overigens wel typisch dat de Friese Wikipedia nog het meest te vertellen heeft over het Westerkwartiers. http://fy.wikipedia.org/wiki/Westerkertiersk

Wat ik zelf opvallend vind is dat ze Opende in het Fries constant aanduiden met De Grinzer Pein om maar het verschil met Opeinde (De Pein) duidelijk te maken. Terwijl het hier gewoon De Peen is, (en niet "De Penne" zoals de Nedersaksische wiki doet), en de Friese is De Pein.
:P

User avatar
Plaas
Posts:551
Joined:2012-06-21, 7:47
Gender:male
Location:Alkmaar
Country:NLThe Netherlands (Nederland)

Re: Nederlandse dialecten

Postby Plaas » 2012-07-22, 7:34

Het is dan ook het enige Groningse dialect dat in Friesland gesproken wordt (Kollumerlân), dat zal de aandacht wel verklaren. Het dialect heeft inderdaad niet de typisch Groningse klanken. Dat de ui er als een uu klinkt ([y:]) is niet noodzakelijk Fries, in heel veel gevallen komt de Nederlandse ui met een Friese oe-klank overheen (û), denk nog maar aan de hûs/mûs-discussie hierboven. Het zou ook een oudere Hollandse invloed kunnen zijn, zoals je die ook duidelijk ziet in de Stadsfriese en eilander dialecten. In het Hollands klonk de ui vroeger ook als een uu.

Zijn er liedjes in dit Kollumerlands/Westerkwartiers?
- Plaas' vermannen

Voorzichtig weerom.

User avatar
Hoogstwaarschijnlijk
Posts:7089
Joined:2005-11-30, 10:21
Location:Utrecht
Country:NLThe Netherlands (Nederland)

Re: Nederlandse dialecten

Postby Hoogstwaarschijnlijk » 2012-07-22, 9:50

Om het lijstje nog wat vollediger te maken...

Brabants dialect:

http://www.youtube.com/watch?v=NAqw8P5YPj8

Wat, in dit liedje toch, het meest opvalt: zachte g, aa wordt ao, verkleinwoorden krijgen -(s)ke. En -de achter het werkwoord in plaats van een los persoonlijk voornaamwoord te gebruiken (gaode in plaats van ga je).

En ik weet dat ik dat liedje al een miljoen keer gepost heb, maar het is nu eenmaal precies het dialect van waar ik vandaan kom en zo veel voorbeelden kan ik daar verder niet van vinden 8-)
Native: Dutch
Learns: Latin and French
Knows also (a bit): English, German, Turkish, Danish

Corrections appreciated.

User avatar
Spaigelploatje
Posts:930
Joined:2009-04-12, 12:43
Gender:male
Location:Groningen
Country:NLThe Netherlands (Nederland)

Re: Nederlandse dialecten

Postby Spaigelploatje » 2012-07-22, 10:55

http://www.tvwesterkwartier.nl/cms/
Daar staan wel wat filmclips. Echt liedjes hebben we hier volgens mij niet.

User avatar
Reinder
Language Forum Moderator
Posts:3774
Joined:2011-03-22, 17:21
Gender:male
Country:MXMexico (México)

Re: Nederlandse dialecten

Postby Reinder » 2012-07-22, 17:21

Spaigelploatje wrote:http://www.tvwesterkwartier.nl/cms/
Daar staan wel wat filmclips. Echt liedjes hebben we hier volgens mij niet.
Wat is dat een ontzettend leuk taaltje. :)
Image Image Image Image | Image | Image

User avatar
TeneReef
Posts:3074
Joined:2010-04-17, 23:22
Gender:male
Location:Kampor
Country:HRCroatia (Hrvatska)

Re: Nederlandse dialecten

Postby TeneReef » 2012-07-22, 18:37

Does it qualify as a dialect? :mrgreen:

http://www.youtube.com/watch?v=xH86_Mf8EZo
विकृतिः एवम्‌ प्रकृति
learning in 2019: (no-nn)

User avatar
Spaigelploatje
Posts:930
Joined:2009-04-12, 12:43
Gender:male
Location:Groningen
Country:NLThe Netherlands (Nederland)

Re: Nederlandse dialecten

Postby Spaigelploatje » 2012-07-22, 20:41

Ik bedenk me ineens een typisch zinnetje die je hier wel hoort, maar die in andere delen van het land compleet verkeerd begrepen zouden worden. Ook iets wat ik weleens heb meegemaakt op school. :blush:

We hebben hier bijvoorbeeld deze zin:
Bist nog kloarkommen? - Heb je het nog afgekregen?
Komt kloar! - Komt in orde!, Wordt gedaan!

Nu heb ik weleens gevraagd na een examen: "Ben je nog klaargekomen?" Zonder me op dat moment te realiseren wat ik daadwerkelijk zei. :oops: De persoon aan wie ik het vroeg keek me wel raar aan :lol:

User avatar
Plaas
Posts:551
Joined:2012-06-21, 7:47
Gender:male
Location:Alkmaar
Country:NLThe Netherlands (Nederland)

Re: Nederlandse dialecten

Postby Plaas » 2012-07-24, 6:48

Gisteren was 't mooi weer, dus heb ik een terrasje gepakt in Alkmaar. Een mooie gelegenheid om import-Alkmaarder D. weer eens te ontmoeten: hij woont hier dan wel, hij komt uit Egmond en het dialect van Egmond aan Zee, het Derpers, spreekt hij vloeiend. Het is onderling verstaanbaar met het Tessels, dus als ik mijn dialect spreek en hij het zijne begrijpen we elkaar zonder problemen. Toch blijf ik me wel over dat Egmonds verbazen. Het is in basis een West-Fries dialect, maar wel met een aantal eigen ontwikkelingen:

- Ontronding. De "uu" en de "eu" worden als ie en ee uitgesproken. Dat geldt ook voor woorden die in de standaardtaal een oo hebben, maar een eu in het West-Fries: zeen, zemer (waarbij de z- ook als een s- klinkt natuurlijk).
- Bilabiale w. Het Derpers heeft echt een Engelse w, nog getuiter dan in het Belgisch Nederlands. Dat klinkt toch wel erg apart hoor.
- H-deletie. De h- wordt niet uitgesproken.
- Monoftongen: de ee en de oo zijn nog niet gediftongeerd, zoals in de meeste andere West-Nederlandse dialecten, dus geen ge-eej en ge-oow. Fijn zo.
- In het West-Fries wordt ge- voor voltooid deelwoorden helemaal weggelaten (dat hew ik zien), in het Egmonds blijft er een e- (sjwa) hoorbaar: dat ew ik ezien.

'n Heel merkwaardig dialect, dat zoals wel meer vissersdialecten echt los staat van de dialecten in de omgeving. Zo kun je dus nog best variëren in Noord-Holland. Zet 'n West-Fries, een Egmonder, een Texelaar en een Volendammer met elkaar aan en tafel en ze kunnen elkaar verstaan, maar ieder ander die de tafel voorbij loopt zal raar opkijken.

TeneReef wrote:Does it qualify as a dialect? :mrgreen:

http://www.youtube.com/watch?v=xH86_Mf8EZo


Dit lijkt mij gewoon Standaardnederlands met een Limburgs accent.
- Plaas' vermannen

Voorzichtig weerom.

User avatar
Hoogstwaarschijnlijk
Posts:7089
Joined:2005-11-30, 10:21
Location:Utrecht
Country:NLThe Netherlands (Nederland)

Re: Nederlandse dialecten

Postby Hoogstwaarschijnlijk » 2012-07-24, 7:17

@ Tenereef: Nee, niet echt dialect, wel overduidelijk Vlaams. Voor Vlaamse mensen zal het misschien ook nog wel duidelijk zijn dat ze uit Vlaams Limburg komen, zelf hoor ik dat niet.
Native: Dutch
Learns: Latin and French
Knows also (a bit): English, German, Turkish, Danish

Corrections appreciated.

User avatar
Hoogstwaarschijnlijk
Posts:7089
Joined:2005-11-30, 10:21
Location:Utrecht
Country:NLThe Netherlands (Nederland)

Re: Nederlandse dialecten

Postby Hoogstwaarschijnlijk » 2012-07-24, 11:26

Spaigelploatje wrote:Ik bedenk me ineens een typisch zinnetje die je hier wel hoort, maar die in andere delen van het land compleet verkeerd begrepen zouden worden. Ook iets wat ik weleens heb meegemaakt op school. :blush:

We hebben hier bijvoorbeeld deze zin:
Bist nog kloarkommen? - Heb je het nog afgekregen?
Komt kloar! - Komt in orde!, Wordt gedaan!

Nu heb ik weleens gevraagd na een examen: "Ben je nog klaargekomen?" Zonder me op dat moment te realiseren wat ik daadwerkelijk zei. :oops: De persoon aan wie ik het vroeg keek me wel raar aan :lol:

Ik weet eigenlijk niet of dat wel dialect is... Volgens mij is het ook gewoon goed Nederlands, maar vanwege de associaties wordt het misschien niet meer zo veel gebruikt, uit angst om verkeerd begrepen te worden? Zou het kunnen dat het in jouw dialect minder snel die associaties krijgt en dat het daarom nog geaccepteerder is?

Doet me trouwens denken aan het Brabantse 'Ik ben afgewerkt' in plaats van 'Ik ben klaar met werken', daar krijg je soms ook vreemde blikken door...
Native: Dutch
Learns: Latin and French
Knows also (a bit): English, German, Turkish, Danish

Corrections appreciated.

User avatar
Reinder
Language Forum Moderator
Posts:3774
Joined:2011-03-22, 17:21
Gender:male
Country:MXMexico (México)

Re: Nederlandse dialecten

Postby Reinder » 2012-07-24, 19:32

Hoogstwaarschijnlijk wrote:Ik weet eigenlijk niet of dat wel dialect is... Volgens mij is het ook gewoon goed Nederlands, maar vanwege de associaties wordt het misschien niet meer zo veel gebruikt, uit angst om verkeerd begrepen te worden? Zou het kunnen dat het in jouw dialect minder snel die associaties krijgt en dat het daarom nog geaccepteerder is?
Ik denk inderdaad ook dat het gewoon goed Nederlands is. In het Fries wordt het in ieder geval ook gebruikt en hier vind ik het ook niet raar klinken. Natuurlijk vinden een aantal mensen het wel raar klinken, maar die hebben het dan blijkbaar nog nooit eerder gehoord.

Zinnen zoals; "Bin jim foar de fakânsje noch wat klearkaam?" zijn hier in mijn opzicht heel normaal.
Image Image Image Image | Image | Image

User avatar
Plaas
Posts:551
Joined:2012-06-21, 7:47
Gender:male
Location:Alkmaar
Country:NLThe Netherlands (Nederland)

Re: Nederlandse dialecten

Postby Plaas » 2012-07-24, 20:03

De dubbele lading van klaarkomen leidt tot vermijdend taalgebruik, mensen zullen toch geneigd zijn naar alternatieven te zoeken. Homoniemen zijn niet wenselijk, zeker niet als de betekenis overlapt of één van de betekenissen schunnig is. In het Engels zie je ook dat het oude cock "haan" niet meer in die betekenis wordt gebruikt, daarvoor gebruikt men nu alternatieve woorden als cockerel of rooster. Zo zal het in het Nederlands ook wel aflopen: op termijn verliest klaarkomen z'n oorspronkelijke, neutrale betekenis en blijft enkel de schunnige over - voor de neutrale betekenis zijn er genoeg minder dubbelzinnige alternatieven voorhanden.
- Plaas' vermannen

Voorzichtig weerom.

User avatar
Spaigelploatje
Posts:930
Joined:2009-04-12, 12:43
Gender:male
Location:Groningen
Country:NLThe Netherlands (Nederland)

Re: Nederlandse dialecten

Postby Spaigelploatje » 2012-07-25, 0:34

Hoogstwaarschijnlijk wrote:Ik weet eigenlijk niet of dat wel dialect is... Volgens mij is het ook gewoon goed Nederlands, maar vanwege de associaties wordt het misschien niet meer zo veel gebruikt, uit angst om verkeerd begrepen te worden? Zou het kunnen dat het in jouw dialect minder snel die associaties krijgt en dat het daarom nog geaccepteerder is?

Doet me trouwens denken aan het Brabantse 'Ik ben afgewerkt' in plaats van 'Ik ben klaar met werken', daar krijg je soms ook vreemde blikken door...

Vroeger hoorde ik het veel meer dan tegenwoordig. Ik denk dat het tot de middelbare school een heel normaal woord was, en wellicht vanaf daar afgeleerd.. Ik hoor het sowieso in normale gesprekken niet meer.
Alleen waar ik opgegroeid ben en als kennissen/vrienden/collega's onderelkaar hoor ik zinnen als de volgende nog wel:

Ik bin kloarkommen mit de opdracht.
It wurk is kloarkommen.
Bist nog kloarkommen met X?

En de zin van Reinder:
Bin'n jim veur de vakantie nog wat kloarkommen?

Het is natuurlijk ook zo dat ik vroeger weinig het dorp uitkwam. :lol:

CityBird
Posts:48
Joined:2012-07-30, 2:53
Gender:male
Country:SGSingapore (Singapore / 新加坡 / Singapura)

Re: Nederlandse dialecten

Postby CityBird » 2012-07-30, 4:19

Hoogstwaarschijnlijk wrote:@ Tenereef: Nee, niet echt dialect, wel overduidelijk Vlaams.
Voor Vlaamse mensen zal het misschien ook nog wel duidelijk zijn dat ze uit Vlaams Limburg komen, zelf hoor ik dat niet.


Niet echt.

- De blonde jongen van Milk Inc. komt duidelijk uit Midden-Limburg.
- De meid van Milk Inc. in het midden heeft een zeer neutraal Vlaams accent. Zeker geen Limburgse. Hier en daar komt een licht Antwerps accent naar boven. Ben niet echt zeker.
- De gastheer is een echt probeemgeval. Geen idee. Volgens mij een Limburger die VRT-Nederlands spreekt.

PS: Vlaams Limburg. Eerste keer dat ik dit hoor. Belgisch-Limburg noemen wij dat hier.

Groetjes Citybird

User avatar
Hoogstwaarschijnlijk
Posts:7089
Joined:2005-11-30, 10:21
Location:Utrecht
Country:NLThe Netherlands (Nederland)

Re: Nederlandse dialecten

Postby Hoogstwaarschijnlijk » 2012-07-30, 6:43

CityBird wrote:
Hoogstwaarschijnlijk wrote:@ Tenereef: Nee, niet echt dialect, wel overduidelijk Vlaams.
Voor Vlaamse mensen zal het misschien ook nog wel duidelijk zijn dat ze uit Vlaams Limburg komen, zelf hoor ik dat niet.


Niet echt.

- De blonde jongen van Milk Inc. komt duidelijk uit Midden-Limburg.
- De meid van Milk Inc. in het midden heeft een zeer neutraal Vlaams accent. Zeker geen Limburgse. Hier en daar komt een licht Antwerps accent naar boven. Ben niet echt zeker.
- De gastheer is een echt probeemgeval. Geen idee. Volgens mij een Limburger die VRT-Nederlands spreekt.

PS: Vlaams Limburg. Eerste keer dat ik dit hoor. Belgisch-Limburg noemen wij dat hier.

Groetjes Citybird
Hier, in Singapore? :D En oké, Belgisch Limburg, dat klinkt inderdaad wel wat bekender, maar omdat het wel Vlaams-Brabant is... En mja, ik wist eigenlijk alleen van Regi dat hij uit Limburg kwam en had ook wel eens gehoord dat dat bij hem duidelijk te horen was, vandaar mijn opmerking. Bedankt voor de opheldering :)
Native: Dutch
Learns: Latin and French
Knows also (a bit): English, German, Turkish, Danish

Corrections appreciated.

User avatar
Plaas
Posts:551
Joined:2012-06-21, 7:47
Gender:male
Location:Alkmaar
Country:NLThe Netherlands (Nederland)

Re: Nederlandse dialecten

Postby Plaas » 2013-03-24, 13:17

Vandaag staat er 'n hufterige wind, zoals we dat hier zeggen. Dat herinnert me aan 'n Tessels gedichtje:

Theo Timmer wrote:Na Neuwediep

Me biene wille loope,
me biene bluuve staan;
een bootje faart na Neuwediep,
na Neuwediep, na Neuwediep;
een bootje faart na Neuwediep,
deer zal je wel mee gaan.

Me biene wille loope,
Me biene ben te stief;
een bootje faart na Neuwediep
en uut me ooge, lief.

D'r vliege feugels om de zuud,
Ze skreeuwe van de Friezeman:
De Friezeman, de Friezeman,
deer stievere je toone van!
Ze skreeuwe: meike, kom je ok?
Want aans dan krig je oostewiend;
zo’n hufterige skraale wiend,
wat zou je hier te bluuve kiend!

Vlerrekies om te vliege,
en biene om te gaan;
maar op de ien of aare keer,
dan strieke feugels ok weer neer,
en altied komme bootjes weer
bee Neuwediep vandaan.


Klik om te beluisteren (eigen opname).
- Plaas' vermannen

Voorzichtig weerom.

User avatar
Spaigelploatje
Posts:930
Joined:2009-04-12, 12:43
Gender:male
Location:Groningen
Country:NLThe Netherlands (Nederland)

Re: Nederlandse dialecten

Postby Spaigelploatje » 2014-10-01, 23:54

Plaas wrote:t. Maar dit is dus geen overgang, tussen meitsje jim út'e fuotten en maak jim uut'e foet'n (geen "fout'n" in het Gronings?)

Ik was hier even aan het teruglezen en zag het volgende waar ik nog niet op had gereageerd.

Nee, in het Westerkwartiers zeggen we foet'n. Meer naar het oosten zou het 'vouden' zijn. Er zitten gewoon behoorlijk grote uitspraakverschillen in de klinkers.
Nederlands - Westerkwartiers - Meer oostelijker Groningen (Sowieso vanaf de stad)
Heel = Huul/Heul = Hail
Buiten = Buut'n = Boet'n
Thuis = Thuus = Thoes
Niet = Niet = Nait
Menselijkheid = Mens'lekhied = Menselekhaid
Weten = Wiet'n = Wait'n
Geen = Gien = Gain
Laars = Stevel = Staivel
Kiezen (gebit) = Kuzen (lange u) = Koezen
Kies (gebit) = Kuus = Koes


Return to “Dutch (Nederlands)”

Who is online

Users browsing this forum: No registered users and 11 guests