Boki wrote:Auntie Nona Beamer performs "He Motu Ta`ura" as a Hura `Üriri, or dance with spinning gourd rattle.
`Ae, he motu Ta`ura Nihoa me Ni`ihau
He motu Ta`ura Nihoa me Ni`ihau
I ta uru ra`i a Tawaihoa a Täne
`O taurana-a-ta-rä i Haräri`i
Hara ta rä tau ma te tua o Rehua
Tau ta mörehurehu o te ahiahi
Moe e nö Taua`i i runa ta rä
E ö ana `o Rehua i te tai
You can see the video and listen to the true authentic one language at the following website:
http://www.hulapreservation.org/Kupuna_ ... ID=7&CID=6standardized Hawaiian that is taught in schools today was invented by foreign missionaries. Speak and learn the Niihau dialect which is the closest thing to pre-European Hawaiian language.
E kokoke ana e moku ka pawa, a ua ho'ala 'ia ku'u po, 'a'ole hiki ke hiamoe. Ma muli o ia mea, ua ho'oholo au i ko'u mana'o e ho'i mai a heluhelu i kau mau mana'opa'a no ka "haumia" o ka 'olelo Hawai'i e ku nei. Wahi a kou mana'opa'a, 'o ka 'olelo Hawai'i o neia au, he 'olelo ia i ho'ololi a hakuwale 'ia paha e na mikionali. Aka na'e, he nui wale na wahi nawaliwali o kena kumumana'o. 'O ka mua, 'a'ole he ho'okahi wale no 'ano 'olelo Hawai'i e kamakama'ilio 'ia nei e na Hawai'i 'a'ole ma Ni'ihau i keia wa, a 'a'ole no ho'i he ho'okahi wale no 'ano 'olelo Hawai'i i ka wa ma mua. E huli aku 'oe i ke ao a puni, a e 'ike ana no (ke 'ole e 'ake'ake'a 'ia kou mau maka a me na pepeiao e kena 'eke piha kukae au e kapa nei 'o ia kou lolo), 'a'ohe wahi 'olelo o ka honua nei e 'olelo 'ia ana e ka po'e a pau ma ho'okahi wale no 'ano. Pela ma Hawai'i nei, a pela no me na 'olelo no na 'aina 'e mai. I kanaka aha ia e 'olelo aku ai, he ho'okahi wale no 'ano 'olelo Hawai'i i ka wa ma mua, a 'o na manaleo e ola nei a me na haumana e ka'a nei ma lalo o ka ho'ona'auao 'ia ma ka 'olelo 'oiwi , ua pau lakou i ka hewa, koe ka po'e no Ni'ihau mai? 'O Wa'awa'a no ka mea nana e ho'opuka i kena 'ano mana'o wahahe'e. 'O 'oe no ia.
Ua pa'a no ko'u mana'o, he 'ike malani wale no kou no ka 'olelo Hawai'i, a 'oi aku no kou hawawa i ka 'olelo Ni'ihau. 'A'ole paha 'oe i lohe i ka 'olelo Ni'ihau ma mua, aka, 'o ka mea wale no i maopopo ia 'oe, he T ko lakou ma ka puana, a i kekahi manawa, he R. 'A'ole anei i maopopo ia 'oe, 'olelo lakou i ke K a me ka T, 'a'ole 'o ka T wale no? E la'a me "ketahi, lakou, Katulanui, aku, kotua, takahiaka," a pela wale aku? 'A'ole ana no paha āu pane, no ka mea, i loko no o kau ho'opunipuni 'ana ma 'ane'i me ka 'olelo 'ana aku, he haumana 'olelo Hawai'i 'oe no 'umikumamalima makahiki, 'a'ohe paha mea o keia kikokikona e maopopo ia 'oe.
Ke mana'olana nei au e lilo keia i mea e ka'aka'a ai kou mau maka a 'ike 'oe i ka makehewa o kou ola. Ua aho paha ina 'a'ole i lolokukui 'ia kou makuahine e kahi kao lepela, i 'ole e like kou hupo me ka pupuka ma'ino'ino loa o ka helehelena o kou papalina, a i 'ole e waia ka inoa o kou 'ohana i kou hanau 'ia 'ana mai.
Nui maoli ko'u mahalo i ka po'e Ni'ihau no ko lakou malama 'ana i ka lakou 'olelo pono'i a me ka ho'omo'o 'ana i na hana ku'una. Pela no ko'u mahalo i na manaleo kaka'ikahi e koe nei ma kela wahi keia wahi, a me na haumana pu e mamaka nei i ke kuleana o ke a'o 'ana mai i ka lakou 'olelo a me ka ho'opuka 'ana i ia mea me ka ha'aheo a me ka hopohopo 'ole. Hu ke aloha i loko o'u no lakou a pau, 'ea.
E ola no ka 'olelo Hawai'i ma kona mau 'ano a pau!