This is my Turkic languages thread.
I'll handle the differences and similarities between Turkish and other Turkic languages on this thread. This thread will be something like a dictionary. I hope others studying Turkic languages will enjoy my thread, too.
If you know one of the languages listed below, you can correct the ones that already are listed or write new ones and I'll probably add them.
For Uyghur translations, I'll use both of the currently used writing systems (Latin and Arabic).
Vocabulary
Azerbaijani
15 yaşındaki kız -> 15 yaşlı qız
-abilmek (kabiliyeti olmak) -> bacarmaq (accusative)
akıllı olmak -> ağıllı olmaq, ağlını başına yığmaq
aklını başına toplamak -> ağlını başına yığmaq
Ali -> Əli
almak -> almaq
alt -> alt
anı -> xatir, yad[daş]
asker -> əsgər
atmak -> atmaq
bağımlı -> aludəçi
beklemek -> gözləmək
ben -> mən
benim -> mənim
benimki -> mənimki
bir kez -> biryolluq
birazcık -> bir azca
birkaç -> bir neçə
birçok adadan -> çoxlu adalardan
bulunur/-dır (coğrafi anlamda) -> yerləşir
cezalandırmaya başladı -> cəzalandırmağa başladı
çalabilmek (çalma kabiliyeti olmak) -> çalmağı bacarmaq
çalışmak -> işləmək
çalmak (müzik aleti) (nominative) -> çalmaq (locative)
çenesini kapamak -> ağzını yummaq
çiğnemek -> çeynəmək
çocukken -> balaca olanda
dakika -> dəqiqə
dikkatsiz -> ehtiyatsız
dinlemek (birini) (accusative) -> qulaq asmaq (dative)
-ebilmek (kabiliyeti olmak) -> bacarmaq (accusative)
edebiyat -> ədəbiyyat
efsane -> əfsanə
ekmek -> çörək
eski -> köhnə
evet -> bəli, hə
facia -> faciə
gayretli -> qeyrətli
gerizekalı -> gijdıllax
gitar çalmak -> gitarada çalmaq
gitmek -> getmək
göz -> göz
gözlük -> eynək, gözlük
gülümsemek (dative) -> gülümsəmək (dative)
harcamak -> xərcləmək
harman -> xırman
hazırlanmak -> hazırlaşmaq
hem -> həm
hiç -> heç
hiç kimse -> heç bir kəs
hiç kimseye yok -> heç bir kəsə yox
horoz -> xoruz
hoş geldiniz -> xoş gəlmişsiniz
hoşlanmamak (ablative) -> xoşlamamaq (accusative)
içecek yaşa ulaşmak -> içməyə yaşı çatmaq
imtihan -> imtahan
intihar -> intihar
intihar etmək -> intihar etmək
iş -> iş
iş aramak -> iş axtarmaq
iyi -> yaxşı
izlemek (nominative/accusative) -> baxmaq (dative)
kaç (tane) -> neçə
karşılığında -> əvəzində
kavun -> qovun
kaybetmek (oyunu) -> uduzmaq
kayboldu -> itkin düşdü
kelime -> söz
kemik -> sümük
kendi -> öz
kendi paramı -> öz pulumu
kendine saygın olsun -> özünə hörmətin olsun
kız kardeş -> bacı
kişi -> şəxs
köy -> kənd
kullanmak (accusative) -> istifadə etmək (ablative)
küçük -> balaca, kiçik
kül olmak -> külə dönmək
lazım olmak -> lazım olmaq
maalesef -> təəssüf ki, bədbəxtlikdən
mal (sıfat) -> gijdıllax
metro istasyonu -> metrostansiya
mevcut değil -> mövcud deyil
nasıl -> necə
ne yazık ki -> təəssüf ki, bədbəxtlikdən
nefret -> nifrət
nefret etmek (ablative) –> nifrət etmək (dative), zəhləsi getmək (ablative)
nerede -> harada, harda
okumuş -> oxumuş, oxuyub
öğretmek -> öyrətmək
önce -> əvvəl
para -> pul
pembe -> çəhrayı
pembeye boyadı –> çəhrayı rəngə boyadı
rastlamak (dative) -> rast gəlmək (dative)
ray -> rels
sakız -> saqqız
savaş -> müharibə
savaş tanrısı -> müharibə allahı
saygı –> hörmət
sesini kesmek -> səsini kəsmək
sınav -> imtahan
sinema -> kino
sinemaya gitmek -> kinoya getmək
soğuk -> soyuq
spor -> idman
spor dersi -> idman dərsi
şahıs -> şəxs
şey -> əşya
şuan -> hazırda
tabiat -> təbiət
takım -> komanda
televizyon izlemek -> televizora baxmaq
Türkçe konuşmak -> türk dilində danışmaq
tren -> qatar
tren rayı -> qatar relsi
uydu (uzay) -> peyk
uyuşturucu bağımlısı -> narkotik aludəçisi
ücretsiz -> pulsuz
vakit -> vaxt
yalan söylemek -> yalan demək
yangın çıkmak (locative) -> yanğın düşmək (dative)
yapamaz -> edə bilməz
yapmıyorum -> etmirəm
yemin ederim -> Allaha and olsun ki
yerine koymak -> gününə qoymaq
yıkamak -> yumaq
yılan -> ilan
yok -> yox
yolcu -> sərnişin
yurtdışında geçirmek -> xaricdə keçirmək
yutmak -> udmaq
Uzbek
2013 yılında -> 2013-yilda
açılacaktı -> ochilar edi
aramak -> qidirmoq
az görünüyorsunuz -> kam koʻrinasiz
baston -> hassa
başlamak (dative) -> boshlamoq (accusative)
beğenmek (accusative) -> yaxshi koʻrmoq (accusative)
bence -> menimcha
benim -> mening
benim için -> men uchun
benimki -> meniki
buncalar -> munchalar
bundan önce -> budan oldin
büyük kara gözler -> shahlo koʻzlar
çok -> juda, koʻp
da/de -> ham
daha iyi -> yaxshiroq
daha rahat -> qulayroq
dar sokakta -> tor koʻchada
doğulan şehir -> tugʻilgan shahar
dudaklarında -> lablaringda
dünya -> dunyo
eden (etme eylemini gerçekleştiren) -> etgan
edilen -> etilgan
eski -> eski
eylülün on dördünde -> oʻn toʻrt sentyabrda
gece gündüz -> kecha-kunduz
geçiyorlar -> oʻtadilar
geçmek -> oʻtmoq
gelmeliyim -> kelishim kerak
gerekmez -> kerak emas
gönül -> koʻngil
göstermek -> koʻrsatmoq
göz -> koʻz
hiç -> hech
hiçbir -> hech
hiçbir şey -> hech qanday
ile birlikte -> bilan yonma-yon
istersiniz -> istaysiz
karın -> oshqozon, qorin
karnım -> qornim, oshqozonim
kendini daha rahat hissetmek -> oʻzini qulayroq his qilmoq
-ki (ilgi eki) -> -gi
komşu -> qoʻshni
korkmak -> qoʻrqmoq
kuş -> qush
mutlu -> baxtli
nefret etmek (ablative) -> yomon koʻrmoq (accusative)
olan -> boʻlgan
ödeme yöntemi -> toʻlov usuli
öğrenmek (nominative/accusative) -> oʻrganmoq (accusative)
Özbek -> Oʻzbekistonlik, oʻzbek
Özbekistanlı -> Oʻzbekistonlik
özellikle -> ayniqsa
sana -> senga
sen -> sen
sende -> senda
senden -> sendan
seni -> seni
senin -> sening
seninki -> seniki
sonra -> keyin
söz -> soʻz
şehla gözler -> shahlo koʻzlar
şimdi -> hozir
şimdiki -> hozirgi
umarım -> umid qilamanki
ummak -> umid qilmoq
uzun -> uzoq
uzun süren -> uzoq davom etgan
yalnız -> yolgʻiz
yeşil çay -> koʻk choy
yeten -> yetgan
yıldız -> yulduz
zarf (dilbilgisi) -> ravish
Turkmen
ad -> at
adı -> ady
adı ne? -> ady näme?
adım -> adym
Afganistan -> Owganystan
Amerika -> Amerika
Amerikalı -> amerikaly
babasının adı -> atasynyň ady
ben -> men
bilgi -> maglumat
bilgilerin -> maglumatlaryň
bu -> bu
bu ne? -> bu näme?
bu nedir? -> bu näme?
bulmuş (öğrenilen geçmiş zaman) -> tapypdyr
Çin -> Hytaý
çölün içinde -> çölüň içinde
değil -> däl
doğru olmayan -> nädogry
ekonomik (ekonomiyle ilgili) -> ykdysady
evet -> hawa
harfi (3. tekil iyelik) -> harpy
hayır -> ýok
hükûmet -> hökümet
iktisadî -> ykdysady
İran -> Eýran
ise -> bolsa
isim -> at
ismi -> ady
ismim -> adym
işadamı -> işewür, biznesmen
iyi misin? -> amanmysyň?
kaç -> näçe
Kazakistan -> Gazagystan
Kırgızistan -> Gyrgyzystan
kim -> kim
konsolosluk -> konsullyk
mı? -> -my?/-mi?
mi? -> -my?/-mi?
millî -> milli
milliyet -> millet
milliyeti -> milleti
milliyetim -> milletim
ne -> näme
Özbekistan -> Özbegistan
Pakistan -> Päkistan
piliç -> jüýje
pusula -> kompas
Rusya -> Orsyýet, Russiýa
sağlıklı mısın? -> gurgunmysyň?
selam -> salam
selam (kadınlarca) -> salamälik
selamünaleyküm -> salawmaleýkim, essalawmaleýkim
seni arayacağız (telefonla) (going to) -> saňa jaň etjek bolýarys
Serdar mı? -> Serdarmy?
siyasî -> syýasy
siz -> siz
siz kimsiniz? -> siz kim bolarsyňyz?
siz Türkmen misiniz? -> siz türkmenmi?
soyad -> familiýa
soyadı -> familiýasy
soyadım -> familiýam
soyisim -> familiýa
soyismi -> familiýasy
soyismim -> familiýam
Tacikistan -> Täjigistan
Türkmen -> türkmen
Türkmen mi -> türkmenmi
Türkmenistan -> Türkmenistan
Türkmenistan'da -> Türkmenistanda
Türkmenistan'ın -> Türkmenistanyň
vatandaş -> raýat, graždan
vatandaşlığı -> raýatlygy
vatandaşlığım -> raýatlygym
vatandaşlık -> raýatlyk, graždanlyk
yaş -> ýaş
yurttaş -> raýat, graždan
yurttaşlık -> raýatlyk, graždanlyk
Uyghur
ağaç -> دەرەخ (derex)
akıllı -> ئەقىللىق (eqilliq)
ağrı -> ئاغرىق (aghriq)
ben de -> مېنمۇ (ménmu)
ben mi -> مېنمۇ (ménmu)
bireyiyle -> زاتىدىنلا (zatidinla)
bisiklet -> ۋەلسىپىت (welsipit)
bizim de -> بىزنىڭمۇ (bizningmu)
buna -> بۇنىڭغا (buninggha)
bütün insanlar -> ھەممە ئادەم (hemme adem)
çiçeğe doğru uçuyor -> گۈلگە توغرا ئۇچۇپ بارىدۇ (gülge toghra uchup baridu)
Çin -> جۇڭگو (Junggo)
Çince -> خەنزۇچە (Xenzuche)
Çinli -> جۇڭگولۇق (Junggoluq)
çocuk -> بالا (bala)
dağa doğru -> تاققا قاراپ (taqqa qarap)
dikiş makinesi -> تىكىش ماشىنىسى (tikish mashinisi)
film -> فىلىم (filim)
gelmek (bir yerden) (ablative) -> كەلمەك (kelmek) (ablative)
gelmek (bir zamanda) (locative) -> كەلمەك (kelmek) (locative)
gitmek (dative) -> بارماق (barmaq) (dative)
görmek (accusative) -> كۆرمەك (körmek) (accusative)
hayır (olumsuz cevap) -> ياق (yaq)
hemen -> پېتى (péti)
hor görmek (accusative) -> بۆزەك قىلماق (bözek qilmaq) (accusative)
ile -> بىلەن (bilen)
insan -> ئادەم (adem)
iyi -> ياخشى (yaxshi)
kalemle yazmak -> قەلەمدە يازماق (qelemde yazmaq)
kalmak (locative) -> قالماق (qalmaq) (locative)
Kaşgar -> قەشقەر (Qeshqer)
kişiler -> كىشىلەر (kishiler)
kitap -> كىتاپ (kitap)
merhametli -> شەپقەتلىك (shepqetlik)
nereye koyayım -> نەرگە قويىمەن (nerge qoyimen)
niçin -> نىمىشقا (nimishqa)
onun -> ئۇنىڭ (uning)
öylesine -> پېتى (péti)
sevmek (accusative) -> سۆيمەك (söymek) (accusative)
son derece -> ناھايىتى (nahayiti)
şefkatli -> شەپقەتلىك (shepqetlik)
uzak mı -> يىراقمۇ (yiraqmu)
yemek olan -> ئاش تۇرغان (ash turghan)
yeni -> يېڭى (yéngi)
yüzlerce -> يۈزلەرچە (yüzlerche)
zatıyla -> زاتىدىنلا (zatidinla)
Kazakh
açacak -> ашқыш
açılmış -> ашылған
açmak -> ашу
açtırmak -> аштыру
affetmek -> кешіру
albüm -> альбом
baba -> ата
bayram -> мереке
ben öğrenciyim -> мен студентпін
bol -> мол
bu (işaret sıfatı) -> осы
bütün -> бүкіл
değilim -> емеспін
dil -> тіл
doğu -> шығыс
düşmez (present tense) -> түспейді, түспес
düşüyor -> түседі
eşit olmak -> тең болу
genel -> жалпы
kaç yaşındasın -> жасың нешеде
kavram -> ұғым
konuşma kılavuzu -> тілашар
kutlamak -> құттықтау
ortak -> жалпы
parlayan -> жарқыраған
pek çok -> аса
selâm -> сәлем
sinemaya gittim -> киноға бардым
şölen -> мереке
taş -> тас
teşekkürler -> рақмет
toplantı -> жиын
tüm -> бүкіл
vaktim olduğunda -> уақытым болғанда
yaşım yirmi -> жасым жиырмада
Kyrgyz
alıyorum -> алып отурамын
basamak -> баскыч
bilgisizlik -> билимсиздик
böyle -> мындай
elma -> алма
geliyorum -> келип жүрөмүн
görüyorum -> көрүп жатамын
kıvançtan -> кубангандан
küçük sandık -> сандыкча
kütüphane -> китепкана
okuyorum -> окуп турамын
silahsız -> жабдыксыз
şakacı -> тамашакөй
tefeci -> сүткор
Tatar
çiçekler açar -> чәчәкләр ата
değil -> түгел
hastane -> хастаханә
kurt -> бүре
kuzu -> бәти
pilav mı yoksa mantı mı -> пылаумы әллә пилмәнме
soğuk idi -> суык иде
sürü -> көтү
yılan -> елан
yoksa -> әллә
Bashkir
soğuk -> һыуыҡ
soğuk su -> һыуыҡ һыу
su -> һыу
yağmur -> ямғыр
Chuvash
bahçıvan tarağı -> кӗрепле
çorap -> чӑлха
galoş -> калуш
hamur -> чуста
kavis -> пӗкӗ
kuğu -> акӑш
kuş midesi -> пакарта
masa -> сӗтел
semaver -> сӑмавар
servis tabağı -> чашӑк
tarak -> кӗрепле
yay -> пӗкӗ
Gagauz
bilgi -> informațiya
kalır -> kalêr
Karakalpak
Yakut
Khakas
Crimean Tatar
aort -> aorta
atardamar -> qızıl qan damarı
ayın on dördü -> aynıñ on dördü
bedenimi -> bedenimni
değil -> degil
doğdu -> doğdı
gençlik -> yaşlıq
haklısınız -> sız aqlısıñız, sız aqlısız
hizmet -> hızmet
Hüseyin -> Üsein
İstanbul'a -> İstanbulğa
karpuz -> qarpız
kayısı -> qaysı
kervan -> kervan
kim haklı -> kim aqlı
kurbağa -> qır baqa
kuşkonmaz -> quşqonmaz
portakal -> portaqal
vakit -> vaqıt
ve -> ve
yalvarmak -> yalvarmaq
Nogai
ağaç -> терек
buzdolabı -> тонъазыткыш
karın -> карын
kurbağa -> кыр бака
Kumyk
maymun -> маймун (maymun)
Karachay-Balkar
altın -> алтын
çok -> джок
yüreğime -> джюрегиме
Altai
altı -> алты/алды
altın -> алтын/алдын
ben -> мен
beş -> беш/биш/пеш
bir -> бир/пир
dokuz -> тогус/тогуз/догуз
dört -> тӧрт/төрт/дөрт/дӧрт
iki -> эки/иги/ийи
kızıl -> кызыл/хызыл
o -> ол
on -> он
sekiz -> сегис/сегиз
sen -> сен
üç -> ӱч/үч/ӱш/үш
yedi -> јети/жети
Tuvinian
altı -> алды (aldı)
at -> ат (at)
ay -> ай (ay)
ben -> мен (men)
beş -> беш (beş)
bir -> бир (bir)
biz -> бис (bis)
bu -> бо (bo)
deve -> теве (teve)
dil -> дыл (dıl)
dokuz -> тос (tos)
dört -> дөрт (dört)
göl -> хөл (xöl)
iki -> ийи (iyi)
kaz -> кас (kas)
kişi -> кижи (kiƶi/kiji)
liste -> даңзы (dañzı)
o -> ол (ol)
on -> он (on)
onlar -> олар (olar)
sekiz -> сес (ses)
sen -> сен (sen)
siz -> силер (siler)
üç -> үш (üş)
yedi -> чеди (çedi)
yok -> чок (çok)
Shor
kelime -> сӧс
Dolgan
Karaim
Grammar
Tuvinian
Plural marker:
-lar -> -лар (-lar)
-лар, -лер, -нар, -нер, -тар, -тер
Possessive markers:
-(ı)m -> -(ы)м (-ım)
-ым, -ум, -им, -үм
-(ı)n -> -(ы)ң (-ıŋ / -ñ)
-ың, -уң, -иң, -үң
-(s)ı -> -(з)ы (-zı)
-зы, -зу, -зи, -зү
-(ı)mız -> -(ы)выс (-ıvıs)
-ывыс, -увус, -ивис, -үвүс
-(ı)nız -> -(ы)ңар -ıŋar / -ıñar)
-ыңар, -уңар, -иңер, -үңер
Case markers:
-(y)ı -> -ны (-nı)
-ны, -ну, -ни, -нү, -ды, -ду, -ди, -дү, -ты, -ту, -ти, -тү
-(n)ın -> -ның (-nıŋ / -nıñ)
-ның, -нуң, -ниң, -нүң, -дың, -дуң, -диң, -дүң, -тың, -туң, -тиң, -түң
-(y)a -> -га (-ga) - dative, for an indirect object
-га, -ге, -ка, -ке
-(y)a -> -че (çe) - allative, for motion towards something
-че, -же - this suffix doesn't follow the rules of vowel harmony
-da -> -да (-da)
-да, -де, -та, -те
-dan -> -дан (-dan)
-дан, -ден, -тан, -тен
Texts
Azerbaijani
BİZƏ ELƏ GƏLİR Kİ...
Biz uşaqkən (Biz çocukken)
Elə bil (Öyle bil)
Vaxt özü də uşaqdı (Zamanın/Vaktin kendisi de çocuktu)
Hər qayğıdan uzaqdı (Her kaygıdan/endişeden uzaktı)
Hələ yetkin deyildi (Hala yetkin değildi)
Uşaq kimi təmizdi (Çocuk gibi temizdi)
Vaxt, bizim kölgəmizdi (Zaman/Vakit bizim gölgemizdi)
Biz onu saxlayardıq (Biz onu saklıyorduk)
Bizimlə oynardı o (Bizimle oynardı o)
Gülərdi (Gülerdi)
Əylənərdi (Eğlenirdi)
Vaxt, atıb tuttuğumuz (Zaman atıp tuttuğumuz)
Rəzin topa dönərdi (Lastik topa dönerdi)
Nə səhəri bilərdik (Ne sabahı bilirdik)
Nə axşamı onda biz (Ne akşamı onda biz)
Saysız (Sayısız)
Adsız ötərdi (Adsız geçerdi)
Al-əlvan günlərimiz (Rengarenk günlerimiz)
Biz baxmazdıq dünyaya (Biz bakmazdık dünyaya)
Vaxtın ayıq gözüylə (Zamanın ayık gözüyle)
Gizlənpaç oynardıq (Saklambaç oynardık)
Biz lap vaxtın özüylə (Biz çok zamanın kendisiyle)
Böyüdük (Büyüdük)
Hər birimiz (Her birimiz)
Tutduq (Tuttuk)
Mübarizədə (Mücadelede)
Bir məsləkin yolunu (Bir imanın yolunu)
Vaxt (Zaman)
Elə gizləndi ki (Öyle gizlendi ki)
Tapa bilmədik onu (Bulamadık onu)
Vaxt qaçdı (Zaman kaçtı)
Biz qovladıq (Biz kovaladık)
Gəldi uzaqdan səsi (Geldi uzaktan sesi)
Dönüb özümüz olduq (Dönüp kendimiz olduk)
İndi vaxtın kölgəsi (Şimdi zamanın gölgesi)
Bizə elə gəlir ki (Bize öyle geliyor ki)
Vaxtın da vaxtı yoxdur (Zamanın da zamanı yoktur)
Bizim kimi çox şeyə (Bizim gibi çok şeye)
O da həvəsdən düşüb (O da hevesten düşmüş)
Vaxtın da saçlarına (Zamanın da saçlarına)
Bizim kimi dən düşüb (Bizim gibi ak düşmüş)
Yox, yox (Yok, yok)
Biz aldanırıq (Biz aldanıyoruz)
Zaman elə zamandır (Zaman öyle zamandır)
O, həmişə cavandır (O her zaman gençtir)
(f. Türk Lehçeleri Örnekleri - Yaşayan Ağız ve Lehçeler)
Sentences
This section only contains self-translated (to Turkish) sentences. (WIP)
Azerbaijani
Turkmen
Ýok, ýok, bu gün däl, ertir gidersiň. (Hayır, hayır, bugün değil, yarın gidersin.)
Ýöne men onuň nirededigini bilemok. (Ancak ben onun nerede olduğunu bilmiyorum.)
Uzbek
Uyghur
Kazakh
Kyrgyz
Tatar