Trying to work on my listening fluency transcribing this story. So far I've only done the first few chapters. If anyone can fill in the blanks or correct things I've got wrong, I'd greatly appreciate any help I can get. Note that in some cases I rendered the initial consonant mutations in a more Connacht way, so these were deliberate decisions. You can correct them if you want, but since this is for my own reference I am writing them to reflect how I would say it if I were reading it. There might be some spelling mistakes too which are less important to correct, as I'll probably spot these as I proof-read it. I'm mostly concerned with the blanks. I'll be working on typing out the other chapters as well.
https://www.youtube.com/watch?v=llOxg5IUEd0
Gaiscíoch na Beilte Uaine
Intreoir
A chara, tar agus éist le mo scéal. Seo mar a chuala mé féin é agus ní bréag ar bith é. Bodhar ní chluinfinn é, dall ní fheicfinn é ach seo é mar is fearr é.
Caibidil 1
Fadó fadó bhí baintreach ann agus mac amháin aice. D’imigh sí ar fud na tíre ag ceannach luibheacha agus ag díol aráin mar shlí bheatha. Bhí sí ag déanamh go maith agus ag cothú a mic go maith go dtí go raibh sé bliain agus fiche. Bhuail ___ mac ansin agus dúirt lena mháthair go raibh sé in am dó ag dul ag triall ar a fhortún. “Tá go maith” arsa a mháthair. “Tabhairfidh mé mo sheacht mbeannacht duit.” Maidin lá arna mhárach, d’éirigh sé agus thosaigh sé ar an turas. Thug sé a aghaidh soir ó dheas. Ag imeacht gan chara den chompánacht. Thrasnaigh sé seacht gcnoc, seacht ngleann, seacht gcaisleán de léim. Bhí torann a cos ag bualadh na colainne agus torann na colainne ag bualadh a chuid cos (?). Chuaigh sé an cnoc de léim agus an an gleann de choiscéim. Bhí sé ag taisteal i dteas bog na maidine go teas trom an mheánlae. Lean sé leis go raibh solas séimh an lae ag imeacht agus néalta dubha dorcha na hoíche ag teacht gur tháinig sé isteach sa mbaile mór. Ní raibh sé i mbaile mór ariamh roimhe sin. Chonaic sé teach ina raibh solas lasta agus chuala sé ceol ag rince ann. “Rachaidh mé isteach anseo”, a dúirt sé leis féin, “go bhfeicfidh mé cén sórt dream daoine atá ann.” Agus chuaigh. B’aoibhinn an radharc sa seomra damhsa. Bhí na soilse ag lonrú ar mhrá dóighiúla agus ar fhir chalma. Ní raibh sé i bhfad istigh nuair a fear a fhad leis. “An bhfuair tú cuireadh teacht isteach?” a dúirt an fear leis. “Duine ar bith a thagann isteach gan cuireadh, caithfidh sé troid sula dtéann sé amach.” “Ní bhfuair mé”, a dúirt sé. Más sin mar atá, ní thabhairfidh (?) mise suas don troid.” Bhí gaiscíoch óg acu le haghaidh troda. Chuadar i gceann a chéile ___. Bhí iontas an domhain ar gach aon duine nuair a chonaic siad an fear strainséara seo ag troid go cumasach. Níor mhair an gaiscíoch óg leathuair an chloig gur ghéill sé (?). Bhí beilt uaine ag an ngaiscíoch le caill agus bhain sé de í agus chuireadar ar mhac na baintrí í. Caithfidh tú fanacht linn ar feadh cinn (?) bliana. Gheobhaidh tú pá maith”, a dúirt na daoine uaisle. “Is é an t-ainm a thabhramid anois ort ná Gaiscíoch na Beilte Uaine.”
Caibidil 2
Lá amháin chuaigh an Gaiscíoch amach agus chonaic sé clár crochta ar choirnéal sráide. Bhí scríofa air go raibh iníon an rí sa Domhan Thoir le pósadh ar dhuine ar throidfeadh ar a son. Chuaigh sé abhaile chuig na daoine uaisle, agus d’inis sé an scéal dóibh. Cé go raibh siad meallta thug siad pá chuig bliana dom agus dúirt leis a bheith faichilleach (?). Lá arna mhárach thug sé a aghaidh soir ó dheas agus d’imigh sé leis. Thrasnaigh sé seacht gcnoc, seacht ngleann, seacht gcaisleán de léim. Bhí torann a coise ag bualadh a choirp agus torann a choirp ag bualadh a chuid cos (?) Chuaigh sé an cnoc de léim agus an an gleann de choiscéim gur bhain sé an Domhan Thoir amach. Tháinig sé go Cúirt an Rí sa Domhan Thoir. Faoin am sin, ní raibh teach cúirte ann __ cuaille comhraic os cionn an dorais. Bhuail Gaiscíoch na Beilte Uaine buille dá chlaíomh air (?) agus shroic an Chúirt. Chuir an Rí teachtaire amach chuige __ cad a bhí uaidh. Labhair an Gaiscíoch, “chuala mé go raibh iníon an Rí le pósadh ar dhuine ar bith a throidfeadh ar a son.” D’fhill teachtaire ar an Rí leis an scéal ar a bhéal. “___ amhlaidh,” a dúirt an Rí. “Lig isteach é agus fáilte.” Bhí iníon an Rí, an Banphrionsa, thuas an staighre, ag amharc anuas ar an strainséara ag teacht isteach. Ba ____a tine é. B’fhear suimiúil galánta é, dar léi. Shuigh sé chun boird. Fuair sé a dhóthan le hithe agus le hól. Faoi dheiread, d’inis an Rí dó cad é an troid a bhí le déanamh aige. “Tá cloigne an triúr fathaigh atá sa Domhan Thiar de dhíth orm. Caithfidh tú iad sin a thabhairt chugam sular bhfaighidh tú m’iníon le pósadh.” “Cad é an dóigh a rachaidh (?) mé ann?” , a dúirt an Gaiscíoch. Thaispeán an Rí srian dó is dúirt “tá capall is fiche ansin amuigh sa stábla. Seo srian duit. Croith an srian - pé ceann acu a chuirfidh a cheann sa srian, tabhair leat é.” “Tá go maith”, a dúirt an Gaiscíoch na Beilte Uaine go hamhrasach. “Chuaigh an Rí ___ ansin.” Thainig an Banphrionsa anuas chuig an nGaiscíoch. Bhí siad ag caint is ag scéalaíocht i bhfad isteach san oíche. “Bhuel anois,” arsa an Banphrionsa “is fearr duit mo chomhairlese a dhéanamh. Tabharfaidh mé cuidiú an dá láimh duit. Tá mo dhaidí ag cleasaíocht leat. Ná bac leis an srian sin a thug sé duit. Seo srian agamsa duit. Agus pé capall a chuirfidh a cheann ansin, bain an lá as (?). Éist go géar - cé ar bith rud a tharlaíonn, ná hiarr aon chuidiú ar dhuine ar bith chun na fathaigh a mharú.” “Ní iarrfaidh” a dúirt sé. Lá arna mhárach, d’éirigh sé agus d’ith sé a bhricfeasta. Rug sé ar an srian a thug an Banphrionsa dó. Chuaigh sé amach chuig an stábla. Bhí trí chapall ghiobalacha i measc na gcapall agus ceann acu sin a chuir a cheann sa srian. Shíl sé sin go raibh sé buailte (?) ach bhuail sé an diallait suas air. Thug sé a aghaidh ar gheata na cúirte agus, iontas na n-iontas, scuab sé an geata le haon léim amháin. “A, muise cinnte, déanfaidh tú an gnó”, arsa an Gaiscíoch. Thug sé aghaidh an chapaill siar ó dheas. Rug an capall ar an ngaoth a bhí roimhe agus de luas lasrach bhain siad Tír an Fhathaigh sa Domhan Thiar amach. Thuirling sé den chapall. Cheangail sé an capall le crann. Baineadh geit as nuair a labhair créatúr a bhí thuas sa chrann leis. “Sé do bheatha, a Ghaiscigh”, a dúirt sé. “Go mairfidh tú slán” a dúirt an Bheilte Uaine go cúramach. “Scaoil mise” a dúirt an créatúr “agus tabhairfidh mé cuidiú an dá lámh duit chun an fathach a mharú. Mura __ do chuidiúsa ní ___ é.” “Cé thú féin?” a an Gaiscíoch. “Crochaire an Chéad Slamaire (?) a thugann siad orm”, arsa fear sa chrann. “Agus cad é a chuir ansin thú?” “Chuir na fathaigh anseo mé nuair a __ iad a mharú.” “Fan ansin” a dúirt an Gaiscíoch, agus ar chomhairle an Bhanphrionsa d’fhág sé an fear ___ sa chrann.
Caibidil 3
D’imigh sé leis tríd an gcoill. Ní raibh sé i bhfad istigh nuair a chuala sé an cruinne ag stróiceadh. Bhí an fathach ag druidim leis. “Fud fad féasóg, faighim boladh gaiscigh anseo, boladh an Éireannaigh bhréan. Déanfaidh mé pinse snaoisín dó a chuirfidh mé i mo chaincín. A dhóthan dona seo ort is ___ bhréan, níor tháinig mé _____ ceart ná cóir a thabhairt duit ach a bhaint duit (?). A, muise, tá glór Gaiscigh ___,” a dúirt an Fathach. “Cé acu is fearr leat ag dul do scine dearga i mbun agus i mbarr ___ a chéile nó iomrascáil chaoil chrua?” “B’fhearr liom an iomrascáil chaoil chrua.” Ansin ruaigeadar isteach ar a chéile, lámh in íochtar, lámh in uachtar, lámh a __ ón nGaisce. Bhíodar ansin mar a bheadh dhá leon cuthaigh nó dhá sheabhac ar aill. Rinne siad ball bog don bhall crua agus ball crua don bhall bog. Bhí siad mar sin lena chéile go hardthráthnóna. Bhí fuinneamh an Ghaiscigh ag tráth. Bhí sé i ndainséar. I dtobainne, bhog sé go fann. Tháinig spideogín agus sheas sí ar ghualainn Ghaiscíoch na Beilte Uaine. Sióg i mbréagriocht a bhí sa spideog a bhí in a cosantóir ar an nGaiscíoch. “Mo náire thú”, a __ sí. “Má ghéilleann tú don Fhathach sin, ní bheidh fearrde chaointe ná de chinnte anseo ach mise (?). Go tobainn, d’éirigh _____ Ghaiscigh. Thug sé fáscadh don Fhathach a chuaigh go dtí an ghlúin é, an dara fáscad go dtí a bhásta, agus an tríú fáscadh buille go dtí a mhuinéal. “Fan, fan!” a dúirt an Fathach “agus spáráil mo shaol dom, agus tabharfaidh mé an capall caol donn agus an Claíomh Solas duit atá sa chaisleán thall!” D’imigh an Gaiscíoch siar go dtí an caisleán agus thóg sé leis an Claíomh Solais. “Ce háit a dteastáilfaidh mé é seo?” “Teisteáil ar an gcrann mór sin é” dúirt an Fathach. “Ní fheicim aon chrann ann níos gráiní le do chloigeann féin” a dúirt an Gaiscíoch. Bhuail sé buille air, i gcúl a mhinéil agus scuab sé an cloigeann de. Bhain sé slat agus rinne sé gad de. Chuir sé trí chionn an fhathaigh é agus chuir sé ar ___ na diallaite é. D’imigh leis go dtí Cúirt an Rí. Bhuail sé tuairt faoi dhoras na Cúirte. “Sin ___ d’iníon agam.” “‘Sé, cinnte” a dúirt an Rí. “Is tú an gaiscíoch is fearr dár tháinig anseo le céad bliain. Amárach beidh éacht eile uaim.” Chuaigh sé isteach agus fuair sé a dhóthain le hithe agus le hól. Nuair a chuaig an sean Rí ag luí, tháinig an Banphrionsa anuas chuige agus d’fhan sé ina chuideachta i rith na hoíche ag caint is ag comhrá __go dúirt sé in am ag dul a chodladh (?). An focal scoir a bhí i gcónaí aice “seachain an fear sa chrann. Ná lig dó cuidiú leat”. Maidin an lá dár gcionn, thug sé srian an Bhanphrionsa leis go dtí doras an stábla. Ní hé an capall a bhí inné aige a tháinig chuige ach an capall ba mheasa. Ach chaith sé an diallait suas ar a dhroim, agus chuaigh sé a mharcaíocht air. Thug sé a aghaidh ar gheata na Cúirte agus d’éirigh sé seacht dtroithe os cionn an gheata. Thug sé an capall siar ó dheas agus rug sé sin ar ghaoth an Mhárta a bhí roimhe gur bhain sé Tir an Fhathaigh amach arís. Cheangail an Gaiscíoch an capall don chrann. “Scaoil mé! Scaoil saor mé!” a scairt an fear a bhí in airde sa chrann. “Tabhairfidh mé cuidiú duit.” “Tá mo dhóthain le déanamh agam gan a bheith cráite ag do chaoineadhsa” a dúirt an Gaiscíoch go doicheallach. Agus arís ar chomhairle an Bhanphrionsa, d’fhág sé an Crochaire ag screadach sa chrann. D’imigh sé leis tríd an gcoill, ag faire. Ní raibh sé i bhfad sa choill gur chuala sé an crann críonna a bhriseadh agus an crann óg a ___. Tháinig fathach míofar a raibh dhá cheann air. “Donas a dhóthain ort” a dúirt sé. “Is tusa a mharaigh mo dheartháir inné! Ní raibh sé ach céad bliain d’aois.” “Donas a dhóthain ort féin” a dúirt Gaiscíoch na Beilte Uaine. “Dhéanfaidh mé amhlaidh leatsa.” Chuaigh siad i ____. Throid siad go dian dícheallach go dtí nár fágadh fuinneamh troda ar bith ag an nGaiscíoch, agus le clapsholas, bhí greim docht an an bhFathach air. Lom láithreach tháinig an spideoigín. Agus d’iarr sí streachailt amháin eile ar an nGaiscíoch. Leis sin thug sé fáscadh don Fhathach agus chuir sé go dtí an nglúin é. An dara dorn go dtí a bhásta, agus an tríú buille go dtí a mhuinéal. “Fan, fan,” a dúirt an Fathach “agus spáráil m’anam dom agus tabhairfidh mé mo __ glas sa chaisleán thall duit agus mo chlaíomh agus mo chulaith ghaisce.” D’imigh an Gaiscíoch siar go dtí an gcaisleán agus thug sé leis an claíomh. I bhfaiteadh na súile, bhain sé ropadh air i gcúl a gceann agus scuab sé an dá chloigeann de. Chuir sé ar thosach na diallaite iad agus d’imigh leis go dtí Cúirt an Rí. Bhuail sé tuairt díobh trí dhoras na Cúirte. “Sin dhá ___ d’iníon agam”. “Sea” a dúirt an Rí. “Is tú an gaiscíoch is fearr dár tháinig anseo le céad bliain. Ach tá éacht eile uaim amárach.” Chuaigh sé isteach agus fuair sé a ___ le hithe agus le hól. Agus nuair a chuaig an sean Rí ag luí, tháinig an Banphrionsa anuas chuige. Bhí siad ag caint is ag comhrá gur thit néal codlata air. Chuala sé glór an Bhanphrionsa ag cogarnaíl. “Seachain an fear sa chrann. Ná lig dó cuidiú leat.”